"Ojciec" Żyrardowa

Filip de Girard, franc. Philippe Henri de Girard (ur. 1 lutego 1775 w Lourmarin w Prowansji, zm. 26 sierpnia 1845 w Paryżu) – francuski inżynier i wynalazca. 

Urodził się w zamożnej rodzinie burżuazyjnej wyznania kalwińskiego. W wieku 14 lat skonstruował urządzenie do pozyskiwania energii z fal morskich. 1810 roku brał udział w rozpisanym przez rząd francuski konkursie na zbudowanie przędzarki włókien lnianych. Wynaleziona przez niego przędzarka potrafiła z jednego kilograma lnu uprząść 150 km nici. Urządzenie to zrewolucjonizowało proces produkcji tkanin lnianych. W 1812 uruchomił w Paryżu zakład z 2 tysiącami wrzecion. w 1818, mieszkając w Wiedniu skonstruował czesarkę do lnu oraz maszynę do produkcji przędzy lnianej z pakuł. Przebywał na ziemiach polskich w latach 1825–1844. Filip de Girard w 1825 roku powołany został przez księcia Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, ministra skarbu rządu Królestwa Polskiego, na stanowisko naczelnego mechanika przy Wydziale Górniczym Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Do jego zadań należało instalowanie w kopalniach i hutach urządzeń mechanicznych oraz ulepszanie już istniejących. Unowocześnił m.in. zakłady mechaniczne w Białogonie, Samsonowie, Sielpi i hutę cynku "Ksawery" pod Będzinem. W 1828 roku zainstalował w Dowspudzie skonstruowaną przez siebie turbinę wodną. Zaangażował się w powstanie listopadowe - opracował technikę produkcji kolb do karabinów a zakłady lniarskie w Marymoncie których był dyrektorem technicznym przestawiły się na produkcję broni.
Fabryka wyrobów lnianych w Marymoncie pod Warszawą została w 1833 przeniesiona do wsi Ruda Guzowska. Od jego nazwiska wzięło nazwę miasto Żyrardów, powstałe na terenie Rudy Guzowskiej i okolicznych wsi. W 1880 roku w przędzalni tej pracowało 16 tysięcy wrzecion.

Strona na Wikipedii
Audycja Polskiego Radia

Artykuł na Sadurski

Warszawa - Plac Św. Aleksandra

Plac Św. Aleksandra w Warszawie. Rysunek oryginalny 

W. Podkowińskiego ("Tygodnik Ilustrowany" 1888 r.).

Jazda Królestwa Polskiego

Królestwo Polskie - strzelcy konni. 1. strzelec konny Gwardii (1830 r.), 2. strzelec 3 Pułku Strzelców Konnych w mundurze polowym (do 1826 r.), 3. strzelec 3 Pułku w kiltu stajennym, 4. oficer 2 Pułku Strzelców Konnych, 5. oficer 3 Pułku Strzelców Konnych, 6. wyższy oficer 1 Pułku Strzelców Konnych w wicemundurze, 7. strzelec 4 Pułku Strzelców Konnych (do 1824 r.), 8. strzelec 2 Pułku Strzelców Konnych w mundurze polowym (do 1826 r.), 9. trębacz 1 Pułku Strzelców Konnych (1830 r.). Mal. K. Linder. 

 

Królestwo Polskie - strzelcy konni. 1. strzelec konny Gwardii (1830 r.), 2. strzelec 3 Pułku Strzelców Konnych w mundurze polowym (do 1826 r.), 3. strzelec 3 Pułku w kiltu stajennym, 4. oficer 2 Pułku Strzelców Konnych, 5. oficer 3 Pułku Strzelców Konnych, 6. wyższy oficer 1 Pułku Strzelców Konnych w wicemundurze, 7. strzelec 4 Pułku Strzelców Konnych (do 1824 r.), 8. strzelec 2 Pułku Strzelców Konnych w mundurze polowym (do 1826 r.), 9. trębacz 1 Pułku Strzelców Konnych (1830 r.). Mal. K. Linder. 

Ksawery Niewiadomski

Ksawery Prus Niewiadomski w stroju 

narodowym (1874). Fot. A. Frey.

Ksawery Prus Niewiadomski (ur. 1823 w Odrzykoniu, zm. 1899 w Przemyślu) – samorządowiec okresu zaborów, powstaniec.

Właściwie Franciszek-Ksawery Stefan Prus-Niewiadomski, syn Macieja i Anny ze Świejkowskich. W 1846 wziął udział w powstaniu krakowskim, za co został aresztowany i osadzony w więzieniu w Sanoku, skąd wkrótce został zwolniony. W czasie powstania węgierskiego w 1848 pomagał ochotnikom z Polski w nielegalnym przekroczeniu granicy celem przedostania się na terytorium Węgier. Podczas powstania styczniowego w 1863 wybrany został na Narodowego Komisarza wojennego na okręg baligrodzki. W 1868 objął posadę sekretarza Rady Powiatowej w Lipsku. W 1871 dzięki koneksjom rodzinnym i poparciu Władysława Badeniego objął podobną posadę w Jarosławiu. Prowadził interes we spółce z inżynierem miejskim Stanisławem Pobóg Rutkowskim przy budowie jarosławskiego dworca kolejowego i budynków na powstającej linii kolejowej Jarosław–Sokal. W podmiejskim ogrodzie przy obecnej ulicy Słowackiego wybudował parterowy dom willowy. W latach 1873–1876 był radnym miejskim. Zmarł 27 marca 1899 w Przemyślu. Pochowany został na starym cmentarzu w Jarosławiu.

Strona na Wikipedii

Warszawski Arsenał w 1829

Widok zewnętrzy.

Źródło

Sala Piechoty

Źródło

Sala Jazdy

Źródło

Sala środkowa, w której złożony był mundur Aleksandra I. 

Źródło

Grafiki autorstwa Friedricha Dietricha

Kazimierz Bartoszewicz

Kazimierz i Amelia Bartoszewiczowie. 

Fot. W. Rzewuski.

Kazimierz Bartoszewicz herbu Jastrzębiec (ur. 19 listopada 1852 w Warszawie, zm. 20 stycznia 1930 w Krakowie) – polski historyk, publicysta, satyryk, wydawca i kolekcjoner sztuki. 

Syn Juliana Bartoszewicza. Debiutował jako gimnazjalista w 1867 w pismach „Zorza” i „Kurier Świąteczny”. Odbył studia prawnicze i filozoficzne na Uniwersytecie Krakowskim. W latach 1879-1893 prowadził w Krakowie księgarnię nakładową wydając zbiory najwybitniejszych polskich poetów. Zasłużył się jako organizator życia literackiego i wydawca dzieł klasyków literatury polskiej. Ogłosił szereg prac naukowych i popularyzatorskich. Oprócz artykułów w pismach z dziedziny historii i literatury wydał szereg prac z edycji książkowej.

Strona na Wikipedii

Wielka kariera galicyjskiego kopciuszka ...

Marcelina Sembrich Kochańska (ok. 1900)

Źródło:

 

Wielka kariera galicyjskiego kopciuszka ...

Była wielką gwiazdą , naprawdę światowego formatu. Była też polską gwiazdą w czasach „narodu bez państwa”. Dzisiaj jest w Polsce chyba zupełnie zapomniana – Marcelina Sembrich Kochańska.

Urodziła się 15 lutego 1858 roku w Wiśniowczyku niedaleko Trembowli. Jej ojciec był organistą i wędrownym nauczycielem muzyki. Dzieciństwo Marcelina spędziła w miasteczku Bolechowo niedaleko Stanisławowa. Jej muzycznym talentem zainteresował się tam emerytowany nauczyciel muzyki Jan Radwan Janowicz. Dzięki niemu i patronatowi bogatej rodziny Zellingerów Marcelina trafiła do Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie. Studiowała również we Wiedniu i w Mediolanie. Okazała się nie tylko wybitnie utalentowaną śpiewaczką, ale też świetną pianistką i skrzypaczką. Dzięki tak szerokim umiejętnościom i znakomitemu wykształceniu młoda Polka była ewenementem wśród gwiazd swojej epoki.

Debiutowała w Atenach rolą Elviry w „Purytanach” Belliniego (3 czerwca 1877). Jako pierwsza w historii polska śpiewaczka wystąpiła w nowojorskiej Metropolitan Opera. Jej pierwszą kreacją na tej scenie była Łucja z Lamermoor w operze Donicettiego (24 października 1877). Występowała w Metropolitan Opera ogółem 487 razy. Była też solistką oper w Dreźnie, Londynie (Covent Garden), Sant Peteresburgu, Mediolanie i Madrycie. Gościnnie występowała również w Madrycie, Paryżu, Brukseli, Berlinie, Kolonii, Hamburgu, Frankfurcie, Monachium, Amsterdamie, Genewie, Pradze, Wrocławiu, Wiedniu i Budapeszcie. Wielokrotnie występowała dla królów i cesarzy, od których nieraz otrzymywała bezcenne klejnoty. Była gwiazdą światowego formatu, więc współpracowała z największymi artystami tamtego czasu, min. z Janem Paderewskim, Johannesem Brahmsem, Józefem Wieniawski, Gustavem Mahlerem i Enricem Caruso.

Karierę sceniczną zakończyła w 1917 roku. Zajmowała się odtąd muzyczną edukacją, nauczając między innymi w nowojorskiej Juillard Schooll, Instytucie Muzycznym Curtisa w Filadelfii, a później także we własnym studio w Bolton Landing. Zmarła 11 stycznia 1935 roku w Nowym Jorku.

Chociaż większość jej życia i kariera przebiegła poza Polską, to jednak Marcelina Sembrich Kochańska NIGDY NIE ZAPOMNIAŁA O OJCZYŹNIE. Zawsze uważała się za ambasadorkę polskiej kultury. Od 1880 roku w każdym swoim koncercie wykonywała po polsku pieśń Chopina „Życzenie” z własnym akompaniamentem fortepianowym – jako symbol trwania narodu, którego państwa nie było na oficjalnych mapach. Kiedy tylko było to możliwe włączała ją również do występów operowych. W jej recitalach zawsze były pieśni polskich autorów: Moniuszki, Niewiadomskiego, Zarzyckiego, Paderewskiego i Stojowskiego. Wielokrotnie odwiedzała podzieloną Polskę występując w Warszawie, Krakowie, Wilnie, Lwowie i w Łodzi. Od 1914 roku kierowała nowojorskim oddziałem The American-Polish Relief Committee, który działał na rzecz pomocy ofiarom wojny w Polsce i propagował ideę odzyskania przez Polaków niepodległości. Współpracowała w tym min. za Henrykiem Sienkiewiczem i Janem Paderewskim. Warto też nadmienić, że prywatnie do końca życia posługiwała się tak w mowie jak i w piśmie językiem polskim.

Za wybitne zasługi dla polskiej kultury i pomoc w odzyskaniu przez Polskę niepodległości Prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski dekretem z 24 listopada 1924 roku zaliczył Marcelinę Sembrich Kochańską w poczet Kawalerów Orderu Odrodzenia Polski.

Strona na Wikipedii

Statystyka Warszawy 1912

"Statystyka Warszawy" (Rocznik Gebethnera i Wolfa na rok 1912).

Artyleria konna Gwardii Królewskiej

Królestwo Polskie - pułkownik i trębacz baterii pozycyjnej artylerii

konnej Gwardii Królewskiej (1815-30). Mal. R. Rupniewski.

Królestwo Polskie ("Kongresowe", 1815-31) - młodszy oficer baterii 

pozycyjnej artylerii konnej Gwardii Królewskiej. Mal. R. Rupniewski.

Królestwo Polskie - kanonier baterii pozycyjnej artylerii 

konnej Gwardii Królewskiej (1815-30). Mal. R. Rupniewski.

Królestwo Polskie - oficer artylerii konnej 

Gwardii Królewskiej. Mal. B. Gembarzewski.

Królestwo Polskie - bombardier baterii pozycyjnej artylerii 

konnej Gwardii Królewskiej (1815-24). Mal. K. Linder.

Izaak Kramsztyk - rabin wierny Polsce

Izaak Kramsztyk (ur. 1814 w Warszawie, zm. 24 września 1889 tamże) – rabin postępowy, kaznodzieja, prawnik, publicysta i polski patriota, związany z Warszawą. Ojciec Zygmunta, Juliana, Feliksa, Stanisława i dziadek Romana. 

Izaak Kramsztyk urodził się w Warszawie. Był absolwentem warszawskiej Szkoły Rabinów, której w późniejszym okresie był wykładowcą. Jako pierwszy nauczał tam Talmudu w języku polskim. 10 kwietnia 1852 roku wygłosił uroczyste kazanie w nowo otwartej synagodze przy ulicy Nalewki. 

W 1861 roku, na znak solidarności z duchowieństwem katolickim, które zamknęło kościoły po zbezczeszczeniu ich przez Kozaków rozbijających pochody niepodległościowe, nakazał zamknięcie wszystkich warszawskich synagog. Podobnie uczynili rabini Dow Ber Meisels i Markus Jastrow. 2 marca 1861 na Cmentarzu Powązkowskim brał udział w pogrzebie pięciu ofiar starć manifestacji politycznej z 27 lutego 1861 roku, który przeistoczył się w demonstrację solidarności różnych stanów społeczeństwa Królestwa Kongresowego. Za udział w tej manifestacji został aresztowany. W listopadzie na kilka miesięcy osadzono go w Cytadeli Warszawskiej. Został skazany na deportację z Królestwa Polskiego. 

Po wybuchu powstania styczniowego w 1863 roku Kramsztyk został ponownie aresztowany i zesłany w głąb Rosji na Syberię. Do Warszawy powrócił w maju 1867 roku. Zmarł w 1889 roku, został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 26, rząd 11).

Strona na Wikipedii

Kazania Izaaka Kramsztyka

Wileńskie zaułki

Wilno - ulica Jatkowa 1910 r.

Zaułek Oranżeryjny (1912-14).

Fot. J. Bułhak. 

Wileński zaułek ok. 1913 r.

fot. J. Bułhak.

 Zaułek Kazimierzowski 1915 r. 

Fot. J. Bułhak

Zaułek Bernardyński 1915 r.
Fot. J. Bułhak.

Zaułek Bernardyński w nocy (1912-14).

Fot. J. Bułhak.

Książę Adam Sapieha

Adam Sapieha ok. 1861 r. 

Fot. A. Disderi.

 

Adam Stanisław Sapieha herbu Lis (ur. 4 grudnia 1828 w Warszawie, zm. 21 lipca 1903 w Bad Reichenhall w Bawarii) - polski książę, ziemianin, polityk galicyjski, kawaler orderu Złotego Runa.

Był synem arystokratów Leona i Jadwigi z Zamoyskich (córki Stanisława Kostki). Wczesne dzieciństwo spędził z matką w Paryżu. Od 1832 mieszkał w Galicji. W 1847 ukończył gimnazjum we Lwowie. Rozpoczął studia w Londynie, ale przerwał je wraz z wybuchem Wiosny Ludów, podczas której wrócił do ojca. Po wygaśnięciu rewolucji osiadł w Krasiczynie. W 1852 ożenił się z Jadwigą z Sanguszków, z którą miał dziewięcioro dzieci. Jednocześnie przez wiele lat miał romans z siostrą żony, Heleną Sanguszko.

Został członkiem pierwszej rady nadzorczej Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie od 1860 do 1864[1] od 1860.

Zaangażował się w uwieńczone sukcesem starania o autonomię Galicji. W 1861 został wybrany do Sejmu Krajowego z kurii wielkiej własności. W 1863 r. stał na czele Komitetu Galicji Wschodniej i odegrał poważną rolę w zmontowaniu wyprawy Antoniego Jeziorańskiego w Lubelskie. Podczas powstania styczniowego zaangażował się w propagowanie sprawy polskiej na Zachodzie. Aresztowany przez Austriaków, zbiegł wkrótce z więzienia we Lwowie za granicę, gdzie w 1864 r. pełnił funkcję Komisarza Rządu Narodowego na Francję i Anglię.

W 1865 uzyskał amnestię od cesarza Franciszka Józefa i mógł wrócić do rodzinnego majątku. W 1868 ponownie wszedł do Sejmu Krajowego podczas wyborów uzupełniających. Prezentował program niepodległościowy w opozycji do ugodowego programu federacyjnego. W 1870 po raz kolejny odnowił swój mandat poselski. W 1872 wycofał się na pięć lat z czynnej polityki, na rzecz pracy organicznej. W latach 1877-1878 wystąpił jeszcze raz w sprawach konspiracji niepodległosciowej związanej z wojną rosyjsko turecką, w ramach Konfederacji Narodu Polskiego i tzw. Rządu Narodowego.

Po śmierci ojca w 1879 odziedziczył jego miejsce w Izbie Panów w Wiedniu. W 1883 wrócił także do Sejmu Krajowego. Wśród ziemian miał opinię "radykała", a dla demokratów pozostawał "magnatem".

Otrzymał honorowe obywatelstwa miast: Lwowa (4 października 1894), Sanoka (29 listopada 1894, za zasługi, trudy, zabiegi i pracę dla kraju i ojczyzny), Jarosławia (29 listopada 1894, w uznaniu zasług położonych dla kraju, a szczególnie przez urządzenie wystawy krajowej).

Zmarł 21 lipca 1903 w Bad Reichenhall w Bawarii.

Twarz księcia Adama Stanisława nosi książę Witold na obrazie Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem.

Był ojcem kardynała krakowskiego Adama Stefana Sapiehy.

Książę Adam Sapieha z rodziną (ok. 1858).

Źródło

Strona na Wikipedii

Artykuł na Polskie Radio