Weterani Powstania Styczniowego przed obrazem "Polonia" Jana Styki w Ratuszu we Lwowie. Fot. J. Kościesza - Jaworski (1912.
piątek, 31 października 2025
Lwowski nagrobek Katarzyny Jabłonowskiej
Lwów - katedra łacińska Wniebowzięcia NMP – nagrobek
Katarzyny z Ossolińskich Jabłonowskiej (1806).
Fot. J. Jaworski (1912).
Ksiądz Piotr Wawrzyniak
.jpg)
Ksiądz Piotr Wawrzyniak.
Źródło
Źródło
Piotr Wawrzyniak (ur. 7 lutego 1849 w Wyrzece, zm. 9 listopada 1910 w Poznaniu) – polski duchowny rzymskokatolicki, wielkopolski działacz społeczny, oświatowy i gospodarczy, patron Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych.
Od samego początku działalność ks. Wawrzyniaka daleko wykraczała poza zwykłe obowiązki duszpasterskie. Już w 1873 r. stanął na czele Towarzystwa Przemysłowego św. Wojciecha w Śremie (przewodniczył mu przez 26 lat, do 1899 r.), później przez cały rok (1900) był kuratorem Towarzystwa Przemysłowego w Mogilnie. Korzystając z pomocy ks. Augustyna Szamarzewskiego zreorganizował lokalną Kasę Oszczędności i Pożyczek w Śremie w Bank Ludowy oparty na nowoczesnych zasadach spółdzielczości. W tym samym roku został jego wicedyrektorem, a od 1876 r. dyrektorem. Bankiem Ludowym w Śremie kierował przez 20 lat do 1896 r., później aż do śmierci był prezesem jego Rady Nadzorczej. W 1878 r. tenże Bank wszedł w skład zarządzanego przez Szamarzewskiego Związku Spółek Zarobkowych. W 1887 r. Wawrzyniak stał się wicepatronem, a po śmierci Szamarzewskiego w 1891 r. patronem Związku. To wydarzenie sprawiło, że stał się działaczem na skalę całego zaboru pruskiego. Za jego kadencji uporządkowano system finansowy Związku, zaczęto wydawać czasopismo „Poradnik dla Spółek” (od 1893 r.) z rozwinięciem. Popierał też spółki parcelacyjne dążące do utrzymania ziemi w polskim posiadaniu oraz tzw. „Rolniki”, czyli spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu rolniczego. Za jego kadencji Związek rozszerzył działalność na Pomorze, Warmię, Mazury i Górny Śląsk.
Ks. Wawrzyniak brał udział w akcjach mających na celu szerzenie oświaty i kultury. W 1877 r. założył bibliotekę, która była oddziałem powstałego rok wcześniej Towarzystwa Oświaty Ludowej. W latach 1902–1910 kierował istniejącą do dzisiaj Drukarnią i Księgarnią św. Wojciecha w Poznaniu. Wcześniej w Śremie energicznie dbał również o tereny zielone. W latach 1893–1899 był prezesem Towarzystwa ku Upiększaniu Miasta.
Ks. Wawrzyniak angażował się też w działalność polityczną. W latach 1893–1898 był posłem do sejmu pruskiego (Landtagu). Z powodu zbyt słabej znajomości języka niemieckiego nie występował na posiedzeniach plenarnych, działał za to w poselskim Kole Polskim, w którym był jednym z dwóch sekretarzy. Przebywając w Berlinie, czynnie wspierał też w sprawach duchowych i organizacyjnych Polonię berlińską. W 1897 r. założył polskojęzyczny „Dziennik Berliński”.
Innym epizodem w działalności zagranicznej ks. Wawrzyniaka była wizyta w 1896 r. w USA, dokąd pojechał na I Polsko-Katolicki Kongres w Buffalo. Podczas wizyty odwiedził też ponad 30 parafii polskich parafii rzymskokatolickich w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych. Właściwym celem wizyty ks. Wawrzyniaka w USA było powierzenie mu przez Kongregację Rozkrzewiania Wiary w Watykanie, którą wtedy kierował kardynał Mieczysław Ledóchowski, poufnej misji nakłonienia członków Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego do powrotu na łono kościoła rzymskokatolickiego. Misja ta jednak nie zakończyła się sukcesem.
Ksiądz prałat, szambelan papieski Leona XIII; Piotr Wawrzyniak.
czwartek, 30 października 2025
sobota, 25 października 2025
Kamieniec Podolski
Kamieniec Podolski - Stary Zamek.
Fot. M. Greim (ok. 1874).
Fot. M. Greim (ok. 1874).
Kamieniec Podolski - widok na twierdzę od południa
(lata 70-te XIX wieku). Fot. M. Greim.
na miasto. Fot. A. Engel.
czwartek, 23 października 2025
Pompy do osuszania bagień
Dwa typy pomp do osuszania bagien. Grafiki z "Recueil des planches du dictionnaire encyclopédique de l'art aratoire et du jardinage" (1802).
środa, 22 października 2025
Królestwo Polskie - Korpus Pociągu (transport wojskowy)
Królestwo Polskie - Korpus Pociągu. Od lewej: oficer niższy w surducie (1822-1826), oficer niższy w ubiorze zwyczajnym, żołnierz w ubiorze poza służbą (1826-1830). Mal. B. Gembarzewski.
Mal. B. Gembarzewski.
poniedziałek, 20 października 2025
Truskawiec
Truskawiec - willa "Pod Matką Boską" (1903).
Truskawiec - Nowe Łazienki (1904).
Mal. T. Rybkowski (po 1909).
Truskawiec - willa "Arkadya" (ok. 1910).
sobota, 18 października 2025
Pompy
Pompa bezciśnieniowa z zastosowaniem "śruby Archimedesa".
Pompa do czerpania wody ze zbiornika.
Grafiki z "Recueil des planches du dictionnaire encyclopédique de l'art aratoire et du jardinage" (1802).
piątek, 17 października 2025
Kraków - kościół Bożego Miłosierdzia
Kościół Bożego Miłosierdzia w Krakowie przy ul. Smoleńsk.
Mal. B. Gąsiorowski (1855).
Michał Jan Heydenreich
Michał Jan Heydenreich (Heidenreich) ps. „Kruk” (ur. 19 września 1831 w Warszawie, zm. 9 kwietnia 1886 we Lwowie) – powstańczy generał w powstaniu styczniowym, podpułkownik armii carskiej. Pochodził z Warszawy, był synem spolonizowanego Niemca i Francuzki. Ukończył Nikołajewską Akademię Sztabu Generalnego w Sankt Petersburgu. W 1862 jako podpułkownik przeszedł do sztabu 2 Dywizji Kawalerii, stacjonującej w tzw. Kongresówce. Członek konspiracyjnego Koła Oficerów Polskich założonego przez Zygmunta Sierakowskiego w Sankt Petersburgu. Wszedł w skład Wydziału Wojny Komitetu Centralnego Narodowego.
Po wybuchu powstania, latem 1863 roku został mianowany naczelnikiem wojennym województw podlaskiego i lubelskiego. Podporządkował sobie mniejsze partie powstańcze. Jego oddział po przegraniu 24 lipca bitwy pod Kaniwolą, odniósł zwycięstwo w drugiej bitwie pod Chruśliną (4 sierpnia), 8 sierpnia rozbił w bitwie pod Żyrzynem rosyjski konwój poczty pieniężnej osłaniany przez 550 żołnierzy i 2 działa. Wziął licznych jeńców, zdobył przesyłkę pieniężną w wysokości 200 000 rubli (140 000). Było to największe zwycięstwo Polaków w tym powstaniu. Rząd Narodowy rozkazem dziennym nr 11 z 22 sierpnia 1863 mianował podpułkownika Heidenreicha generałem. 24 sierpnia poniósł klęskę w bitwie pod Fajsławicami. Po niepowodzeniach wycofał się do Galicji. Stanął na czele zgrupowania, które miało przebić się z Galicji, od strony Wołynia w lubelskie. Jednak już 1 listopada, wobec rozproszenia jego oddziałów pod Poryckiem, zaniechał przeprowadzenia tej operacji. Sam ze sztabem i małą eskortą Krakusów udał się w lubelskie. Tam zebrał rozproszone siły, które jednak 25 grudnia poniosły klęskę w bitwie pod Kockiem.
W trakcie reorganizacji wojska powstańczego przez Romualda Traugutta był przewidziany na dowódcę I korpusu, jednak wobec upadku powstania nie objął funkcji i wyjechał do Francji, a potem do Wielkiej Brytanii. Wziął udział w wojnie francusko-pruskiej 1870–1871. W 1872 został zainicjowany w paryskiej loży masońskiej. Wkrótce osiadł we Lwowie, gdzie prowadził warsztat rzemieślniczy. Tam też zmarł. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
Zmarli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Po wybuchu powstania, latem 1863 roku został mianowany naczelnikiem wojennym województw podlaskiego i lubelskiego. Podporządkował sobie mniejsze partie powstańcze. Jego oddział po przegraniu 24 lipca bitwy pod Kaniwolą, odniósł zwycięstwo w drugiej bitwie pod Chruśliną (4 sierpnia), 8 sierpnia rozbił w bitwie pod Żyrzynem rosyjski konwój poczty pieniężnej osłaniany przez 550 żołnierzy i 2 działa. Wziął licznych jeńców, zdobył przesyłkę pieniężną w wysokości 200 000 rubli (140 000). Było to największe zwycięstwo Polaków w tym powstaniu. Rząd Narodowy rozkazem dziennym nr 11 z 22 sierpnia 1863 mianował podpułkownika Heidenreicha generałem. 24 sierpnia poniósł klęskę w bitwie pod Fajsławicami. Po niepowodzeniach wycofał się do Galicji. Stanął na czele zgrupowania, które miało przebić się z Galicji, od strony Wołynia w lubelskie. Jednak już 1 listopada, wobec rozproszenia jego oddziałów pod Poryckiem, zaniechał przeprowadzenia tej operacji. Sam ze sztabem i małą eskortą Krakusów udał się w lubelskie. Tam zebrał rozproszone siły, które jednak 25 grudnia poniosły klęskę w bitwie pod Kockiem.
W trakcie reorganizacji wojska powstańczego przez Romualda Traugutta był przewidziany na dowódcę I korpusu, jednak wobec upadku powstania nie objął funkcji i wyjechał do Francji, a potem do Wielkiej Brytanii. Wziął udział w wojnie francusko-pruskiej 1870–1871. W 1872 został zainicjowany w paryskiej loży masońskiej. Wkrótce osiadł we Lwowie, gdzie prowadził warsztat rzemieślniczy. Tam też zmarł. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
Zmarli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Witold Moszyński
Portret Witolda Moszyńskiego z siostrą Antoniną
z Moszyńskich Mińską. Fot. K. Beyer (ok. 1860).
Witold Moszyński (ur. 1831) – adwokat, prezes Trybunału Rewolucyjnego Warszawy w powstaniu styczniowym. Wyrokiem Audytoriatu Polowego skazany 15 maja 1865 na karę śmierci, zamienioną na 10 lat katorgi.
czwartek, 16 października 2025
Maneże (kieraty)
Maneż dolny z Fabryki M. Wolskiego.
"Encyklopedya Rolnicza, T. 7, Młocarnia - Nawozy" (1898).
Maneż na aparacie przewozowym.
"Encyklopedya Rolnicza, T. 7, Młocarnia - Nawozy" (1898).
środa, 15 października 2025
Maria Piłsudska
Maria Piłsudska z Billewiczów (ur. 1842 w Adamowie, zm. 1 września 1884 w Wilnie) – matka Józefa Piłsudskiego.
Maria Billewicz urodziła się w Adamowie pod Teneniami, w ówczesnej guberni kowieńskiej, w rodzinie Antoniego Billewicza herbu Mogiła i Heleny z Michałowskich. Pochodziła z jednego z najznakomitszych rodów szlacheckich Billewiczów. Miała dwójkę rodzeństwa: brata (ojca Joanny Narutowicz) i siostrę Zofię Zubow z Billewiczów. W dzieciństwie przeszła operację biodra w Berlinie, przez co całe życie lekko utykała.
22 kwietnia 1863 w Teneniach wyszła za mąż za Józefa Wincentego Piłsudskiego. W posagu wniosła majątek odziedziczony po swojej matce Helenie z Michałowskich. Z Józefem Wincentym miała dwanaścioro dzieci.
Maria wpajała dzieciom patriotyzm, uczyła je polskiej literatury i historii. Nie zaniedbywała także innej edukacji: szwajcarska guwernantka uczyła dzieci francuskiego i niemieckiego. Maria widziała w swoich synach, szczególnie w Józefie bojowników o wolność Polski.
Artyleria inżynierowie Królestwa Polskiego
Królestwo Polskie - umundurowanie, uzbrojenie
i wyposażenie Korpusu Artylerii i Korpusu Inżynierów
(między `1817-1830).
(między `1817-1830).
wtorek, 14 października 2025
Edward Raczyński
Edward Raczyński herbu Raczyński, hrabia (ur. 2 kwietnia 1786 w Poznaniu, zm. 20 stycznia 1845 w Zaniemyślu) – ziemianin wielkopolski. W swym majątku w Rogalinie zgromadził bardzo bogaty księgozbiór, po części pochodzący z zasobów bibliotecznych kasowanych przez władze pruskie zakonów. Księgozbiór ten stał się podstawą do utworzenia Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu (1829), której był fundatorem.
Raczyński był propagatorem oświaty higienicznej w Wielkopolsce. W 1831, po epidemii cholery, przywleczonej przez wojska rosyjskie do sąsiedniego Królestwa Polskiego, współfinansował założenie pierwszego wodociągu w Poznaniu. Dla upamiętnienia tego wydarzenia wzniósł (1841) pomnik Higiei autorstwa Alberta Wolffa (obecnie, po remoncie, przed Biblioteką Raczyńskich na pl. Wolności w Poznaniu).
Był autorem i wydawcą dzieł historycznych i źródłowych (m.in. Gabinet medali polskich... (tom 1-4, 1838-43), a także pionierem literatury krajoznawczej (Wspomnienia Wielkopolski, Dziennik podróży do Turcji odbytej w roku 1814).
Od 1827 członek warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Założył szkołę rolniczą w Jeżewie w pobliżu Śremu (1841). Wspierał finansowo pisarzy i uczonych, m.in. Adama Mickiewicza i Bronisława Trentowskiego.
Wspólnie z biskupem poznańskim, Teofilem Wolickim, był autorem koncepcji budowy tzw. Złotej Kaplicy w Katedrze Poznańskiej, do której sfinansował posągi Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Oskarżany, m.in. przez Kazimierza Szumana, o nieprawidłowości i malwersacje przy budowie kaplicy, popełnił samobójstwo, strzelając sobie w głowę z armatki wiwatówki na wyspie, nazwanej na jego cześć Wyspą Edwarda na Jeziorze Raczyńskim w Zaniemyślu. Grobowce Raczyńskiego i jego żony, Konstancji Potockiej znajdują się pod kościołem w Zaniemyślu.
Raczyński był propagatorem oświaty higienicznej w Wielkopolsce. W 1831, po epidemii cholery, przywleczonej przez wojska rosyjskie do sąsiedniego Królestwa Polskiego, współfinansował założenie pierwszego wodociągu w Poznaniu. Dla upamiętnienia tego wydarzenia wzniósł (1841) pomnik Higiei autorstwa Alberta Wolffa (obecnie, po remoncie, przed Biblioteką Raczyńskich na pl. Wolności w Poznaniu).
Był autorem i wydawcą dzieł historycznych i źródłowych (m.in. Gabinet medali polskich... (tom 1-4, 1838-43), a także pionierem literatury krajoznawczej (Wspomnienia Wielkopolski, Dziennik podróży do Turcji odbytej w roku 1814).
Od 1827 członek warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Założył szkołę rolniczą w Jeżewie w pobliżu Śremu (1841). Wspierał finansowo pisarzy i uczonych, m.in. Adama Mickiewicza i Bronisława Trentowskiego.
Wspólnie z biskupem poznańskim, Teofilem Wolickim, był autorem koncepcji budowy tzw. Złotej Kaplicy w Katedrze Poznańskiej, do której sfinansował posągi Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Oskarżany, m.in. przez Kazimierza Szumana, o nieprawidłowości i malwersacje przy budowie kaplicy, popełnił samobójstwo, strzelając sobie w głowę z armatki wiwatówki na wyspie, nazwanej na jego cześć Wyspą Edwarda na Jeziorze Raczyńskim w Zaniemyślu. Grobowce Raczyńskiego i jego żony, Konstancji Potockiej znajdują się pod kościołem w Zaniemyślu.
wtorek, 7 października 2025
Murowany gołębnik
Murowany gołębnik z początku XIX wieku. Ryciny z "Recueil des planches du dictionnaire encyclopédique de l'art aratoire et du jardinage" (1802). Wersje kolorowe wygenerowane przez Gemini.
Młócenie zboża
.jpg)
Młócenie zboża cepami. Rycina z "Recueil des planches
du dictionnaire encyclopédique de l'art aratoire et du jardinage" (1802).
Wersja kolorowa wygenerowana przez Gemini.
Cytaty - Zygmunt Krasiński o polityce Rosji
Zygmunt Krasiński
Fot. K. Beyer (przed 1859 r.).
List do przyjaciela Henry‘ego Reeve’a z 1832 roku (fragmenty):
„Biada tym, co nic nie umieli przewidzieć, co pozwolili ludożercom tańczyć wokół swoich ofiar i nie pośpieszyli im z pomocą; co złożyli nadzieję w handlu, co zawierzyli ekonomii politycznej. Wszyscy oni zginą, wszyscy! (...) „Moskwa czyha na rozkład cywilizacji zachodniej – czeka, aż wojnami domowymi, bratobójstwem społecznym osłabnie Europa – aż świat wszystek, znękany krwi upływem niezmiernym i ubytkiem równie wielkim prawości, z mordów przerzuciwszy się w sprzedajność i zepsucie, aż sam świat, mówię, zawezwie ją do siebie, podda się jej – wtedy azjatycką stopą nastąpi na Europę i knut da do pocałowania suchotnikom europejskim, znędzniałym, wycieńczonym, leżącym na gruzach dymiących, śród kałuż czerwonych! Poniżona natura ludzka wielu przerażeniami, chora z utraty zmysłu ku cnocie, nie odmówi żadnego pocałunku. Wtedy Moskwa przekonana, że się jej nic nie oprze, pewna, że wszystkie proroctwa Piotra Wielkiego spełnione, zacznie grasować, a tak obmierźle i nie po ludzku, że obudzi ostatnią rozpacz w Europie”.
„Biada tym, co nic nie umieli przewidzieć, co pozwolili ludożercom tańczyć wokół swoich ofiar i nie pośpieszyli im z pomocą; co złożyli nadzieję w handlu, co zawierzyli ekonomii politycznej. Wszyscy oni zginą, wszyscy! (...) „Moskwa czyha na rozkład cywilizacji zachodniej – czeka, aż wojnami domowymi, bratobójstwem społecznym osłabnie Europa – aż świat wszystek, znękany krwi upływem niezmiernym i ubytkiem równie wielkim prawości, z mordów przerzuciwszy się w sprzedajność i zepsucie, aż sam świat, mówię, zawezwie ją do siebie, podda się jej – wtedy azjatycką stopą nastąpi na Europę i knut da do pocałowania suchotnikom europejskim, znędzniałym, wycieńczonym, leżącym na gruzach dymiących, śród kałuż czerwonych! Poniżona natura ludzka wielu przerażeniami, chora z utraty zmysłu ku cnocie, nie odmówi żadnego pocałunku. Wtedy Moskwa przekonana, że się jej nic nie oprze, pewna, że wszystkie proroctwa Piotra Wielkiego spełnione, zacznie grasować, a tak obmierźle i nie po ludzku, że obudzi ostatnią rozpacz w Europie”.
Memoriał do Guizota (francuskiego ministra spraw zagranicznych) z 1847 roku (fragment):
„Przecisnąć się do Europy, zatknąć swoje zwycięskie orły na kupach gruzów i zwalisk albo na kupach błota, nagromadzonych przez podłość jednych, przez nieudolność drugich, przez niezgodę wszystkich”.
Cytaty - Sienkiewicz o socjalizmie
Henryk Sienkiewicz.
Fot. S. Bizański (przed 1890).
Sienkiewicz o socjalizmie ...
„Socjalizm… płynie ta rzeka przez całe wieki…, obecnie mamy powódź… która może zatopić nie tylko fabryki, miasta i kraje, lecz nawet cywilizację…; kapitał ożeniony z demagogią nie mógł spłodzić innego dziecka, że zaś to dziecko ma głowę potwora i kretyna, to tym gorzej dla jego ojca"
Henryk Sienkiewicz powieść ,,Wiry" z 1911 roku.
poniedziałek, 6 października 2025
.jpg)
.%20Rytownik%20-%20%5BZwaliska%20zamku%20w%20Buczaczu%5D%20-%20-%20f4f041d2-9012-4f64-91dd-d276f7905258.jpg)
sobota, 4 października 2025
Litwacy
Car Aleksander III Romanow - jego polityka zintensyfikowało
na ziemiach polskich osadnictwo rosyjskich Żydów ("litwaków").
Litwacy
Pomysł był iście diabelski. Pozbyć się niechcianej grupy, „podrzucając” ją przy okazji Polakom, aby rozpalić konflikty, które odciągnęłyby ich od „knucia” przeciwko imperium (albo przynajmniej ograniczyły ich aktywność w tej materii). Niestety, częściowo udało się …..
Strefy osiedlenia hamujące napływ polskich Żydów na ziemie imperium rosyjskiego po raz pierwszy uchwaliła caryca Katarzyna II, która w grudniu 1791 roku wypędziła z Rosji wszystkich Żydów na ziemie zaboru polskiego. Dodatkowo zabroniono im tam osiedlania się w miastach. Ukaz częściowo cofnął Aleksander I, otwierając miasta na wschodniej Białorusi i Ukrainie dla bogatych kupców i wojskowych pochodzenia żydowskiego. Od 1862 roku w Królestwie Polskim Żydzi zyskali dzięki staraniom Aleksandra Wielopolskiego częściowe równouprawnienie. Trudno więc dziwić się, że gdy w 1868 roku zniesiono ograniczenia w przemieszczaniu się ludności żydowskiej między „kongresówką” i resztą imperium upośledzeni polityczni i społecznie rosyjscy Żydzi gremialnie ruszyli na zachód. Nasilenie tej migracji przyniosły zmiany w wewnętrznej polityce Rosji pod koniec stulecia. Gwałtowną eksplozję rosyjskiego antysemityzmu spowodował skuteczny zamach na cara Aleksandra II (13 marca 1881 r.). Chociaż dokonał go Polak Ignacy Hryniewiecki, to opinia publiczna oskarżyła o współudział Żydów. Doprowadziło to na początku lat 90-tych do wypędzenia do Żydów z Petersburga, Moskwy, północnej Białorusi i Litwy. Tym razem za granicę strefy osiedlenia uznano wschodnią granicę Królestwa Polskiego.
Żydów przesiedlonych w ten sposób na ziemie polskie nazywano powszechnie, choć cokolwiek nieprecyzyjnie, litwakami. Ich pierwsza fala liczyła około 70-tysięcy rodzin. Druga, jeszcze większa przybyła w latach 1905 – 1907 . W sumie było to ponad 600 tysięcy osób. Osiedlali się najchętniej we wielkich ośrodkach miejskich i przemysłowych (szczególnie Łódź i Warszawa).
O ile napływ litwaków miał pozytywny wpływ na gospodarkę Królestwa (było wśród nich wielu ludzi nowocześnie wykształconych i bogatych), to przyniósł fatalne skutki dla stosunków polsko – żydowskich. Litwacy w większości byli już zasymilowani do kultury rosyjskiej. Nie znali polskiego i posługiwali się rosyjskim (ew. litewskim jidysz). Nie utożsamiali się z kulturą i historią Rzeczypospolitej. Dzięki swojej liczebności oraz sile ekonomicznej (wynikającej po części ze znajomości języka rosyjskiego oraz rynków cesarstwa), z czasem praktycznie zdominowali liberalną część polskich Żydów. Przyczyniła się do tego również polityka carskiej administracji, aktywnie wspierającej zrusyfikowanych litwaków wobec asymilujących się „starych” Żydów.
Litwacy zwalczali podjęte przez polskich Żydów na początku XIX wieku dzieło asymilacji, odcinając się od polskich dążeń narodowych i propagując wśród szerokich mas żydowskich de facto prorosyjski separatyzm. Zrujnowali w ten sposób proces, który również dla nich samych mógł być wielką szansą. Tragicznym paradoksem tej historii jest to, że litwacy uciekając przez represyjnością oficjalnej polityki w rosyjskich guberniach imperium sami (świadomie lub nie, ale jednak) stali się jej narzędziem przeciwko Polakom. Zgodnie z dążeniami imperialnej administracji zadziałała stara jak historia cywilizacji zasada „dziel i rządź”. Polacy od początku traktowali litwaków niechętnie postrzegając, nie bez racji, jako narzędzie polityki rusyfikacyjnej. Osadnictwo rosyjskich Żydów mocno ograniczało polskie wpływy polityczne i gospodarcze, w oczywisty sposób osłabiając opór przeciwko zaborcy. Gdyby Polska istniała jako niezależne państwo na całości swoich ziem to litwaków zasymilowano by prędzej czy później. Mały rosyjski protektorat, jakim była „kongresówka”, po prostu nie miał potencjału, aby poradzić sobie z takim problemem. Dlatego duże skupiska ludności separującej się od polskich dążeń narodowych, a powstające na ziemiach polskich jako skutek imperialnej polityki, były iskrą rozpalającą konflikty, które dotąd tliły się gdzieś na politycznym marginesie. Skutki były fatalne, a ich dziedzictwo wlecze się za nami do tej pory.
Litwackie osadnictwo rozpaliło również konflikt między samymi Żydami. Przede wszystkim negatywnie przyjęli ich żydowscy ortodoksi. Kiedy w odrodzonej Polsce ponownie znalazły się społeczności małopolskich chasydów wybuchła niemal wojna religijna między obiema społecznościami („Wilno vs Ukraina”). Chasydzi nazywali litwaków „szajgecami” (co w tym kontekście oznaczało „nierozsądnych młodzieńców”) zarzucając ich religijności intelektualny scholastycyzm. Z kolei wykształceni litwacy odpłacali „ciemnym” chasydom pogardą, oskarżając ich o prymitywizm i zabobony. Zajadłość tego sporu była taka, że obie strony nie potrafiły porozumieć się aż do tragicznego końca. Opozycją wobec litwaków byli również Żydzi „reformowani”, postrzegający swoich zrusyfikowanych pobratymców jako konkurencję gospodarczą i przeciwników w dążeniu do asymilacji i związania polskich Żydów z polskimi ruchami niepodległościowymi.
Konflikty rozpętane przez osadnictwo litwaków to tylko jeden z długiej listy fatalnych skutków utraty własnej państwowości i zaborów. Z ich dziedzictwem nigdy nie poradziła sobie II Rzeczpospolita, jako państwo zbyt słabe ekonomicznie, politycznie, a ponad wszystko zbyt krótko istniejące. Wszystko zakończyła tragedia II wojny światowej.
piątek, 3 października 2025
Lokomobile
Lokomobila do małych gospodarstw firmy Brown & May. Konstrukcja bez ogrzewacza o mocy od 2,5 do 4 KM. "Podręcznik mechaniki rolniczej dla gospodarzy praktycznych : wybór i użycie narzędzi i machin rolniczych", T. Rylski (1877).
Angielska lokomobila z ogrzewaczem wody firmy Brown & May. "Podręcznik mechaniki rolniczej dla gospodarzy praktycznych : wybór i użycie narzędzi i machin rolniczych", T. Rylski (1877).
Lokomobila zastosowana do tartaku przewoźnego oraz do piły okrągłej. Encyklopedya rolnictwa i wiadomości związek z niém mających. T. 4, 1877.
Młocarnia parowa Marschall'a z lokomobilą i machiną do stercenia słomy. "Podręcznik mechaniki rolniczej dla gospodarzy praktycznych : wybór i użycie narzędzi i machin rolniczych", T. Rylski (1877).
Wersje kolorowane - Gemini
Subskrybuj:
Komentarze (Atom)